Một số kết quả thực hiện  kiểm soát thanh toán các khoản chi ngân sách

Quyết định 138/2007/QĐ-TTg ngày 21/8/2007 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chiến lược phát triển Kho bạc Nhà nước(KBNN) đến năm 2020 đã đề ra mục tiêu: Xây dựng KBNN hiện đại, hoạt động an toàn, hiệu quả và phát triển ổn định vững chắc trên cơ sở cải cách thể chế, chính sách, hoàn thiện tổ chức bộ máy, gắn với hiện đại hoá công nghệ và phát triển nguồn nhân lực.

Tiếp đó, Quyết định 09/QĐ-TTg ngày 25/3/2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Quy chế thực hiện cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông tại cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương cũng nêu rõ, đến năm 2020, các hoạt động KBNN được thực hiện trên nền tảng công nghệ thông tin hiện đại và hình thành kho bạc điện tử; đáp ứng yêu cầu thực hiện cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông trong hệ thống KBNN theo hướng “một cửa, một giao dịch viên”. Trên cơ sở đó, KBNN đã tổ chức nghiên cứu xây dựng Đề án “Thống nhất đầu mối kiểm soát các khoản chi ngân sách nhà nước(NSNN) qua hệ thống KBNN”.

Trên cơ sở Đề án đã được Lãnh đạo Bộ Tài chính phê duyệt, hệ thống KBNN từ Trung ương đến địa phương đã khẩn trương chuẩn bị các điều kiện cần thiết để triển khai thực hiện Đề án. Cùng với việc hoàn thiện quy trình nghiệp vụ thống nhất đầu mối kiểm soát các khoản chi NSNN, ban hành các văn bản quy định về tổ chức bộ máy, chức năng nhiệm vụ của các đơn vị thuộc hệ thống KBNN cũng đã được ban hành. Đại diện 63 Lãnh đạo KBNN các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Sở Giao dịch KBNN đã đồng thuận, nhất trí cao tại Hội nghị trực tuyến triển khai Đề án tổ chức vào ngày 7/9/2017. Lãnh đạo KBNN đã phát lệnh triển khai thực hiện Đề án trên diện rộng trong phạm vi toàn quốc từ ngày 2/10/2017.

Sau gần 2 tháng triển khai thực hiện Đề án trên toàn quốc, việc triển khai thực hiện Đề án đã đạt được một số kết quả bước đầu. Các đơn vị KBNN đã thực hiện tuân thủ theo đúng quy trình nghiệp vụ thống nhất đầu mối kiểm soát các khoản chi NSNN qua KBNN ban hành kèm theo Quyết định 4377/QĐ-KBNN ngày 15/9/2017 của Tổng Giám đốc KBNN.

Đơn vị sử dụng NSNN/chủ đầu tư nhờ được thông báo trước nên rất chủ động tìm hiểu các thông tin chỉ dẫn giao dịch với KBNN, với công chức kiểm soát chi theo sự phân công được công khai trên các bảng chỉ dẫn.

Nhiều đơn vị đã đến làm thủ tục tạm ứng, thanh toán các khoản chi NSNN ngay từ những ngày đầu tiên khi KBNN triển khai thực hiện Đề án và chỉ gửi hồ sơ cả chi đầu tư, chi thường xuyên đến 1 công chức kiểm soát chi tại sảnh giao dịch. Các giao dịch thanh toán các khoản chi NSNN diễn ra nhanh chóng. Khách hàng được hướng dẫn đầy đủ, kịp thời về hồ sơ thủ tục, thời gian xử lý hồ sơ, thanh toán chuyển tiền, không phải đi lại nhiều nên rất đồng tình, ủng hộ việc triển khai Đề án của hệ thống KBNN. 

Với nỗ lực của tập thể cán bộ công chức hệ thống KBNN, công tác kiểm soát chi cơ bản đã đáp ứng yêu cầu, đảm bảo thời gian xử lý hồ sơ theo quy định. Lũy kế vốn thanh toán từ ngày 1/10/2017 đến 15/11/2017 ước đạt 138.571,8 tỷ đồng. Thông qua công tác kiểm soát chi NSNN, các đơn vị KBNN đã trả lại đơn vị 2.767 hồ sơ chưa đảm bảo tính pháp lý để đơn vị bổ sung, hoàn thiện lại và thực từ chối thanh toán 16,6 tỷ đồng, do chi sai tiêu chuẩn, định mức của Nhà nước. 

Có thể khẳng định, việc triển khai thực hiện Đề án Thống nhất đầu mối kiểm soát các khoản chi NSNN qua hệ thống KBNN là phù hợp với mục tiêu Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 138/2007/QĐ-TTg.

Đặc biệt, Đề án đáp ứng yêu cầu, chủ trương cải cách hành chính của Chính phủ, Bộ Tài chính. Tổ chức bộ máy của KBNN cấp huyện đã tinh gọn hơn (giảm 1.332 cấp Tổ), không còn cấp Tổ trong cơ cấu tổ chức của KBNN cấp huyện, mang lại nhiều lợi ích cho khách hàng; đồng thời, vẫn đảm bảo thời gian kiểm soát, xử lý hồ sơ kiểm soát chi theo quy định. Tuy nhiên, vẫn còn một số bộ hồ sơ quá hạn, chủ yếu là chứng từ thanh toán tạm ứng, đối chiếu số liệu chậm...

Nguyên nhân là do những ngày đầu, cán bộ công chức còn chưa thành thục trong việc nhập liệu trên các chương trình ứng dụng như chương trình quản lý, thanh toán vốn đầu tư DTKB-LAN 2014 (đối với công chức làm công tác kế toán, kiểm soát chi thường xuyên trước đây, nay chuyển sang làm công tác kiểm soát chi theo Đề án).

 Bên cạnh đó, một số KBNN tỉnh, thành phố còn gặp trục trặc trong giao nhận chứng từ giữa 2 Phòng Kế toán nhà nước và Phòng Kiểm soát chi thông qua giao diện trên Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và kho bạc (TABMIS). Có tỉnh do còn có khó khăn về nguồn vốn thuộc ngân sách địa phương chưa đảm bảo nhu cầu chi tại từng thời điểm, nên có sự ưu tiên kiểm soát chi, chuyển tiền thanh toán trước đối với các khoản chi lương, chi an sinh xã hội, chi an ninh quốc phòng và các khoản khoản chi cấp bách khác do cùng một thời điểm có số lượng hồ sơ nhiều, các khoản chi về đầu tư xây dựng cơ bản được thực hiện sau, dẫn đến chậm so với thời gian chỉ đạo của KBNN (không quá 3 ngày làm việc), nhưng so với thời gian quy định của pháp luật thì vẫn đảm bảo trong quy định là 4 ngày làm việc.

Một số vướng mắc đặt ra

Sau gần 2 tháng triển khai thực hiện Đề án Thống nhất đầu mối kiểm soát các khoản chi NSNN qua hệ thống KBNN về cơ bản, không có vướng mắc lớn, các giao dịch về thu - chi NSNN được thực hiện thông suốt. Tuy nhiên, với mong muốn tạo thuận lợi hơn nữa trong việc luân chuyển, bàn giao và xử lý hồ sơ chứng từ trong nội bộ các đơn vị KBNN; KBNN các tỉnh, thành phố đã nêu một số vướng mắc cụ thể để hoàn thiện các bước của quy trình, tập trung ở một số nội dung như:

- Việc luân chuyển, bàn giao chứng từ chi giữa cán bộ kiểm soát chi và cán bộ kế toán phải được xác nhận bằng mật khẩu trên Hệ thống TABMIS, dẫn đến mỗi lần giao nhận chứng từ lại phải xác nhận mật khẩu, mất khá nhiều thời gian để xử lý một bộ chứng từ. 

- Giao diện, bàn giao chứng từ cũng như xử lý các sai sót khi được các bên phát hiện giữa kiểm soát chi và kế toán; giữa Chương trình an ninh quốc phòng và Hệ thống TABMIS chưa thuận tiện, thường phát sinh các lỗi khi giao dịch.

- Hệ thống TABMIS đôi khi chạy chậm, dẫn đến thời gian xử lý chứng từ bị kéo dài hoặc giao diện từ Hệ thống TABMIS sang hệ thống thanh toán còn chậm, gây mất nhiều thời gian. 

- Một số KBNN huyện do thiếu biên chế (có huyện chỉ có 9, 10 người so với quy định là 12 người) nên khó bố trí, phân công công việc trong xử lý chứng từ và các sai xót phát sinh trong quá trình kiểm soát chi. Các vướng mắc trên hoàn toàn trong nội bộ các đơn vị KBNN, không liên quan đến các đơn vị sử dụng ngân sách, các chủ đầu tư, ban quản lý dự án. Do vậy, trong quá trình thực hiện, các đơn vị KBNN đã cố gắng khắc phục, làm thêm giờ, đồng thời đã có báo cáo, trao đổi với các cục, vụ thuộc KBNN để hướng dẫn, xử lý tháo gỡ vướng mắc kịp thời.

Giải pháp tháo gỡ vướng mắc

Để khắc phục những vướng mắc trên, thời gian tới, các đơn vị thuộc KBNN và KBNN các tỉnh, thành phố cần tập trung triển khai thực hiện tốt một số giải pháp sau:

Đối với KBNN:

- Tiếp tục nghiên cứu, có giải pháp hoàn thiện quy trình bàn giao điện tử theo hướng giảm bớt thao tác thực hiện, rút ngắn thời gian kiểm soát, thanh toán nhằm phân định rõ trách nhiệm của Phòng/cán bộ kiểm soát chi và Phòng/cán bộ kế toán; đồng thời, bám sát tình hình triển khai tại các đơn vị, kịp thời nắm bắt vướng mắc để có giải pháp xử lý và tháo gỡ vướng mắc cho các đơn vị.

- Xây dựng phương án dự phòng vào cuối năm 2017 đảm bảo việc giao diện, chuyển chứng từ, chi trả thanh toán, cũng như cung cấp thông tin trên Hệ thống TABMIS được ổn định, thông suốt; Sẵn sàng hỗ trợ các địa phương trong quá trình triển khai thực hiện Đề án. KBNN cử cán bộ kỹ thuật thường trực, nắm bắt những vướng mắc về Hệ thống TABMIS, các chương trình ứng dụng để có hỗ trợ từ xa, hoặc đến tận nơi để xử lý.

- Tiếp tục thực hiện cải cách thủ tục hành chính trong công tác kiểm soát thanh toán các khoản chi NSNN qua KBNN trên nguyên tắc giảm bớt và đơn giản hơn nữa các hồ sơ thủ tục kiểm soát chi các đơn vị phải gửi đến KBNN; Thực hiện phân quyền nhiều hơn nữa cho các đơn vị sử dụng ngân sách, các chủ đầu tư, ban quản lý dự án trong việc quyết định chi NSNN (cả chi thường xuyên và chi đầu tư). Đồng thời, tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý, tổ chức đào tạo và triển khai dịch vụ công trực tuyến KBNN trên phạm vi toàn quốc, khi Bộ Tài chính ban hành Thông tư về giao dịch điện tử.

- Ban lãnh đạo KBNN cấp tỉnh phối hợp với cấp uỷ đảng, công đoàn và các tổ chức đoàn thể cùng cấp có trách nhiệm tiếp tục thực hiện tốt công tác tư tưởng đối với công chức, đảm bảo sự thống nhất, giữ vững ổn định chính trị đơn vị. Trường hợp thiếu biên chế, khó khăn trong việc sắp xếp, bố trí cán bộ, Giám đốc KBNN các tỉnh xem xét để tăng cường cử cán bộ tại KBNN tỉnh (cán bộ kế toán, cán bộ kiểm soát chi) về KBNN huyện.

Đối với các đơn vị giao dịch với KBNN:

Các đơn vị giao dịch với KBNN cần thường xuyên cập nhật các văn bản chế độ mới ban hành để hoàn thiện hồ sơ thủ tục chi NSNN đảm bảo đầy đủ, đúng quy định; tránh việc KBNN sau khi kiểm soát phải trả lại do còn thiếu, không đảm bảo tính pháp lý, chi sai tiêu chuẩn, định mức… làm tăng khối lượng công việc, ảnh hưởng đến thời gian giao dịch thanh toán, dẫn đến rủi ro chi NSNN.

Bên cạnh đó, cần kiện toàn tổ chức bộ máy kế toán, tài chính của đơn vị đủ mạnh; chuẩn bị cơ sở vật chất, các trang thiết bị máy tính… đồng thời, sớm có kế hoạch làm thủ tục để được cấp chứng thư số, chữ ký số theo quy định của pháp luật, đăng ký và sử dụng dịch vụ công trực tuyến với KBNN để thực hiện giao nhận hồ sơ, chứng từ chi qua mạng, tiết kiệm được chi phí, thời gian đi lại và quan trọng hơn là phòng, chống được việc giả mạo chữ ký, thất thoát tiền của NSNN và của đơn vị.

Tài liệu tham khảo:

1.  Quyết định 138/2007/QĐ-TTg ngày 21/8/2007 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2020;

2.  Quyết định 09/QĐ-TTg ngày 25/3/2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Quy chế thực hiện cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông tại cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương;

3.  Quyết định 4377/QĐ-KBNN ngày 15/9/2017 của Tổng Giám đốc KBNN về việc ban hành Quy trình nghiệp vụ thống nhất đầu mối kiểm soát các khoản chi NSNN qua KBNN;

 4.  Đề án Thống nhất kiểm soát kiểm soát các khoản chi NSNN qua hệ thống KBNN sau một tháng triển khai đạt được những kết quả tích cực, http:// vst.mof.gov.vn/webcenter/portal/kbnn/r/o/ttsk/hdkbnn/hdkbnn_chitiet;

5.  KBNN, Hội nghị đánh giá bước đầu triển khai Đề án Thống nhất đầu mối kiểm soát các khoản chi NSNN, ngày 27/10/2017.

VŨ ĐỨC HIỆP, NGUYỄN THỊ CẨM BÌNH - VỤ KIỂM SOÁT CHI (KHO BẠC NHÀ NƯỚC)

Bài đăng trên Tạp chí Tài chính số kỳ 1 - Tháng 12/2017