Nhân sự tại các doanh nghiệp thiếu hụt và hoạt động kinh doanh bị ảnh hưởng từ dịch bệnh do virus corona có thể dẫn đến công việc kiểm toán không thể hoàn thành như kế hoạch ban đầu, cùng với đó chất lượng kiểm toán cũng không được đảm bảo.

Theo đó, VACPA đã vừa có văn bản gửi Bộ Tài chính xin kiến nghị lùi thời hạn nộp BCTC kết thúc ngày 31/12/2019 đã được kiểm toán của các doanh nghiệp, tổ chức thuộc diện bắt buộc cho cơ quan có thẩm quyền và công bố thông tin chậm nhất trước ngày 30/4/2020, tức là lùi thêm 30 ngày.

Nguyên nhân đến từ ảnh hưởng của bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng virus corona, hoạt động chống dịch theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ khiến cho nhiều lĩnh vực kinh tế trên phạm vi cả nước bị ảnh hưởng, trong đó có các doanh nghiệp kiểm toán và các doanh nghiệp mà BCTC thuộc đối tượng phải kiểm toán. 

Theo VACPA, nhiều công ty có vốn đầu tư nước ngoài từ các quốc gia, vùng lãnh thổ có người bị lây nhiễm (đặc biệt là Trung Quốc, Hồng Kông, Đài Loan, Nhật Bản,…) có ban lãnh đạo công ty và nhiều nhân sự nước ngoài chưa sang Việt Nam. 

Các doanh nghiệp trong nước hiện có nhiều cán bộ nhân viên nghỉ làm việc do con em họ phải nghỉ học (không có người trông), đặc biệt là các doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động phải nghỉ việc để phòng tránh lây nhiễm nhất là các tỉnh, thành phố có người đã nhiễm dịch hoặc phải cách ly.

Một số doanh nghiệp không hoàn thành được việc đóng sổ kế toán, lập BCTC, đặc biệt là BCTC hợp nhất, do thiếu hụt nhân sự hoặc không trao đổi/thu thập được thông tin cần thiết từ công ty mẹ, công ty trong cùng tập đoàn, công ty con, công ty liên kết hoặc các bên nhận đầu tư,... mà các công ty này ở các quốc gia hay tỉnh, thành phố bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh.

Những điều này gây khó khăn cho các doanh nghiệp kiểm toán, cụ thể: 

Do không bố trí được nhân sự hoặc chậm đóng sổ, lập BCTC nên nhiều doanh nghiệp, tổ chức yêu cầu doanh nghiệp kiểm toán lùi lịch kiểm toán so với thỏa thuận ban đầu dẫn tới thiếu hụt nhân sự kiểm toán trong giai đoạn tháng 2 và tháng 3 năm 2020. 

Công việc kiểm toán bị giới hạn phạm vi do khách hàng không bố trí đầy đủ nhân sự làm việc hoặc không cung cấp được kịp thời thông tin cần thiết dẫn đến kiểm toán viên không thu thập được đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp làm cơ sở đưa ra ý kiến kiểm toán về BCTC. 

Thậm chí, VACPA còn cho biết có các doanh nghiệp từ chối không tiếp nhóm kiểm toán trong thời gian hiện tại khi biết có thành viên trong nhóm đã từng đến khu vực có dịch dù hiện tại cá nhân này không có biểu hiện nhiễm bệnh.

VACPA cho rằng, công việc kiểm toán có thể sẽ không được hoàn thành trong thời gian dự kiến dẫn đến BCTC đã kiểm toán không nộp đúng thời hạn theo qui định của Luật kiểm toán (khoản 3 điều 29). 

Chất lượng kiểm toán bị ảnh hưởng do kiểm toán viên không có đủ thời gian cần thiết hợp lý để hoàn thành công việc kiểm toán theo yêu cầu của chuẩn mực kiểm toán. 

Có thể sẽ có một số báo cáo kiểm toán có thể phải đưa ra kiến kiểm toán ngoại trừ hoặc từ chối do bị giới hạn phạm vi kiểm toán mà không phản ảnh thực chất tình hình tài chính của đơn vị được kiểm toán. 

Ngoài ra do bị giới hạn phạm vi kiểm toán nên kiểm toán viên sẽ có thể không phát hiện được các sai sót để đề xuất đơn vị được kiểm toán điều chỉnh các sai sót và do đó tính trung thực và hợp lý của BCTC có thể bị ảnh hưởng buộc kiểm toán viên phải đưa ra ý kiến ngoại trừ.